Miłość podobno jest najważniejszym pragnieniem człowieka. Każdego dnia można o niej usłyszeć, przeczytać czy obejrzeć film jej poświęcony.Jest tematem, do którego człowiek bezustannie powraca. Potrafi powodować skrajne emocje od szczerej radości po najprawdziwsze łzy. To właśnie w imię miłości jedni egzystują, a inni sobie odbierają życie. Chociaż wszyscy w jakimś stopniu jej pragną, niektórzy zaprzeczają jej istnienia. Czym więc jest owa tajemnicza miłość? Mówią, że najlepiej by była prawdziwa, romantyczna, jedyna, bezinteresowna, namiętna, po prostu taka, która przetrwa wszystko. Dla każdego jest czymś innym, nie wszyscy są zdolni do jej racjonalnej oceny.
Osobowość neurotyczna charakteryzuje się zaburzonym obrazem siebie oraz otaczającego świata. Z jednej strony uważa siebie za osobę bezwartościową i jest przepełniona różnymi lękami, a z drugiej jest przekonana o swojej dobroci. Niemniej jednak neurotyczna jednostka kieruje się wysokim poziomem wrogości skierowanej do pozostałych ludzi. Takie dwubiegunowe poglądy są spowodowane sprzecznością, która jest podstawowym składnikiem tego typu osobowości.
Neurotyk nie potrafi wyciągnąć wniosków z popełnianych błędów, tylko czuje się bezsilny wobec zdarzeń losowych. Ma wygórowane oczekiwania w stosunku do swojego otoczenia, ale jednocześnie panicznie boi się odrzucenie oraz krytyki. Chciałby, aby wszyscy byli życzliwi, wspaniałomyślni, altruistyczni w stosunku do niego. Jego wymagania, z których nie zdaje sobie sprawy, powodują, że trudno jest mu utworzyć zdrowe stosunki z otoczeniem. Związki neurotyka są nietrwałe, a przyjaźnie szybko się kończą, ponieważ często ignoruje on pragnienia bliskich. Jednak w duchu jest osobą bardzo wrażliwą, która świadomie nie chce nikomu wyrządzić krzywdy. Osoba neurotyczna wszelkie swoje niepowodzenia przepisuje działaniu osób trzecich, rzadko przy tym dostrzegając swoje błędy. Nie potrafi zaakceptować niedoskonałości pozostałych ludzi, dlatego też próbuje ich zmienić. Pomimo tego, że trudno jej pogodzić się z wadami partnera, posiada silną potrzebę życia w związku i bycia kochanym. Po dłuższej analizie można zaryzykować stwierdzenie, że neurotyk nie jest zdolny do miłości, ale jednak bardzo chce otrzymać ją od innych. Dlaczego tak się dzieje?
Neurotyk jest typem osobowości, dla której jedną z najważniejszych potrzeb jest bezpieczeństwo. Poprzez odnalezienie miłości drugiego człowieka, zaspakaja to pragnienie. Dlatego też bliska osoba może być traktowana jako narzędzie, które ma za zadanie zaspokoić wszelkie neurotyczne życzenia. Warto zaznaczyć, że obiektem westchnień może być każdy z otoczenia neurotyka.
Zgodnie z teorią Karen Horney w standardowym ujęciu miłości człowiek dąży do potrzeby kochania, dlatego szuka swojej drugiej połówki. Natomiast neurotyczna miłość to uczucie przepełnione lękami, niedowierzaniem, ale także zaprzeczeniem, że ktoś może pokochać. Lęk towarzyszący miłości neurotycznej jest również powiązany z charakteryzującą neurotyka zachłannością, brakiem nasycenia. Przejawia się to bezustannym domaganiem się potwierdzenia miłości i pozyskania jak największej uwagi od kochającego partnera. Jeśli nie otrzymuje tego, czego pragnie, pojawia się toksyczna zazdrość, która cechuje się nieustającym lękiem przed utratą kochanka. Dana jednostka uważa, że to jest niewiarygodne, że ktoś może ją pokochać, w związku z tym zaprzecza własnym uczuciom. Pojawia się tutaj poważny paradoks – miłość jednocześnie powoduje wiele radości, ale także unieszczęśliwia neurotyka. Chociaż nieświadomie angażuje się w związek, jego lęki przed utratą są tak ogromne, że przeszkadzają w pełnym szczęściu.
Domaganie się bezwarunkowej miłości, które jest typowe dla tego typu osobowości, powoli niszczy relacje partnerskie. Warto dodać, że dążenie do spełnienia tej potrzeby jest całkowicie nieświadome. Natomiast, gdy w końcu neurotyk zda sobie sprawę z wszelkich swoich sprzeczności, pojawia się u niego wstyd i zakłopotanie. Dzięki temu, może przyjrzeć się dokładniej sobie, a nawet zmienić postępowanie.
Niestety opisana wyżej miłość potrafi być toksyczna, przez to druga osoba nie potrafi sprostać oczekiwaniom. Neurotyk, będąc niezaspokojony, wycofuje się ze związku. Każde minimalne odtrącenie jest interpretowane jako poważne odrzucenie. Ciągle obawiając się odepchnięcia przez swojego wybranka, zaczyna unikać sytuacji, które mogłoby spowodować ową odmowę. Neurotyk boleśnie przeżywa zachowania partnera, nie patrząc przy tym, że może być ono wywołane przez niego samego. Następstwem takiej reakcji są lęki, które mogą powodować złość, co w tym wypadku ma działanie obronne.
Karen Horney w „Neurotycznej osobowości naszych czasów” opisała funkcje obronne, którymi kieruje się neurotyk. Zgodnie z autorką neurotycy szczególnie są narażeni na działanie „błędnego koła”. Funkcja takiego koła, polega na tym, że strategie obronne, które mają zabezpieczyć neurotyka przed lękiem, powodują pojawienie się złości, wrogości, a także nowych obaw. Przez wszystkie niepokoje, zaczyna on stosować szantaże, nawołuje do sprawiedliwości, grozi, a nawet próbuje zatrzymać partnera na litość. Bardzo często potrafi straszyć popełnieniem samobójstwa lub zrobieniem sobie krzywdy. Warto tutaj dodać, że szantaż, główna forma pozyskiwania miłości, najczęściej jest stosowana przez płeć żeńską.
Neurotyk poprzez nawoływanie do sprawiedliwości zamierza zaspokoić potrzebę otrzymania czegoś, w zamian za swoją pomoc. Dobrym na to przykładem jest taki cytat: „Dla ciebie poświeciłam wszystko, przygotowuję tobie obiady, piorę tobie, a ty dla mnie nie masz dzisiaj czasu, aby pójść ze mną do kina”. Poprzez stosowanie powyższych zachowań neurotyk ma nadzieję na uzyskanie zaspokojenia swoich pragnień. Takie taktyki są stosowane w neurotycznej miłości. Pozostaje pytanie, a co z seksem? Czy jest równie skomplikowany?
Życie seksualne jest równie zawiłe jak dążenie do miłości. W tej kwestii osoby neurotyczne różnią się od siebie tak samo jak pozostali ludzie. Całokształt zachowań erotycznych zależy od ich temperamentu seksualnego, wychowania i różnic kulturowych. Jedni zawierają szybko intymne relacje, inni są bardziej zdystansowani. Natomiast łączy ich wspólna obawa o utratę miłości. Lęk wzmaga potrzebę seksualną, a kontakty intymne redukują wywołane napięcie. Przez to trudno jest w niektórych wypadkach zaakceptować abstynencję seksualną. Warto też dodać, że nawet w kwestii seksu neurotyk jest pełen sprzeczności. Z jednej strony pragnie być idealnym kochankiem, a z drugiej jest niezadowolony z siebie. Takie przekonania utrudniają osiągnięcie pełnej satysfakcji.
Człowiek neurotyczny zakochany jest pełen najdziwniejszych paradoksów, sam przeczy sobie. Wszystkie te dysonanse utrudniają zaznanie pełni szczęścia w miłości, gdyż zawsze istnieje jakiś złożony problem z pozoru nie do rozwiązania. Poprzez dążenie do znalezienia idealnej miłostki, neurotyk pozbawia się szansy na pomyślność. Pojawia się tutaj mnóstwo wewnętrznych konfliktów niszczących radość z przebywania z partnerem. Miłość, która powinna być pozytywnym zjawiskiem, dla neurotyka staję się bezustanną walką z najskrytszymi fobiami.
Skoro neurotyk jest taką trudną osobą do współżycia, pozostaje zadać sobie pytanie: jak żyć z neurotykiem? Na pewno w uwolnieniu od swoich sprzecznych i pełnych lęku przekonań neurotykowi mogą pomóc wizyty u psychoterapeuty. Trudno jest sobie poradzić samemu z najbardziej kontrowersyjnymi konfliktami , które zachodzą u neurotyka. On sam poprzez swoje sprzeczności nie radzi sobie z osobistymi wymaganiami i przez to manipuluje otoczeniem.
Życie z osobowością neurotyczną może być niezwykle ciekawym doświadczeniem, ale na pewno nie łatwym. Partner ma za zadanie zmierzyć się z najdziwniejszymi obawami ukochanej osoby i jej wizją okrutnego świata. Należy jednak zastanowić się czy taki związek jest satysfakcjonujący, w końcu jeśli źle się czujemy w danym związku, nie znajdziemy swojego szczęścia.
_____________________________________________________
Autor: Aneta Iwona Nowak – psycholog z Trójmiejskiej Pracowni Psychologicznej „IMPULS”.
Źródła:
1. „Neurotyczna osobowość naszych czasów” Karen Horney