Neurotyzm – cecha osobowości oznaczająca chwiejność i wrażliwość emocjonalną. Wynika ze szczególnej wrażliwości autonomicznego układu nerwowego i przede wszystkim wiąże się z występowaniem podwyższonego stanu lęku. Neurotycy bardzo często przeżywają napady lęku i paniki. Często pojawiają się one bez żadnego powodu, mogą dotyczyć konkretnie sprecyzowanych obaw lub czegoś zupełnie nieokreślonego.

Karen Horney – niemiecka psychoanalityk i psychiatra, przyczynę neurotyzmu upatrywała w negatywnych doświadczeniach z dzieciństwa. Neurotyzm wynika z doświadczania lęku podstawowego, czyli uczucia osamotnienia przez dziecko. Brak poczucia bezpieczeństwa u dziecka bierze się z braku poszanowania jego osoby i potrzeb, braku zdrowego pokierowania dzieckiem, poniżania, braku serdeczności, braku (lub nadmiernej ilości) podziwu oraz obojętności lub dominacji. Dziecko pozbawione poczucia bezpieczeństwa i doświadczające lęku rozwija w sobie różnorakie mechanizmy, które mają mu pomóc z uczuciem bezradności i izolacji.

Z jakimi potrzebami boryka się neurotyk?

– Z potrzebą uczucia i uznania, wówczas zabiega o względy i akceptację innych, jest wrażliwy na wszelkie sytuacje odtrącenia.

– Z potrzebą posiadania partnera (zastępczego rodzica), który weźmie ich los w swoje ręce i nimi pokieruje.

– Z potrzebą prestiżu, podziwiania własnej osoby oraz władzy.

– Z potrzebą wykorzystywania innych.

U neurotyka może występować kilka z powyższych potrzeb, wzajemnie sprzecznych i wchodzących z sobą w konflikt.

W momencie, gdy nie umie zapewnić sobie miłości – nadmiernie dąży do władzy (kompensacja uczucia bezradności). Neurotyk w stosunku do otoczenia stosuje jedną z trzech strategii: dążenie do ludzi, odsuwanie się od ludzi lub występowanie przeciwko nim. Neurotyk to osoba mająca bardzo silne wewnętrzne potrzeby, niestety cały problem leży w tym, że nie może ich łatwo zaspokoić, źródło tych potrzeb leży w dzieciństwie.
Neurotycy to osoby wrażliwe i mające tendencje do występowania depresji i załamań nerwowych. Odbierani są jako dziwacy – z powodów swojej częstej alienacji i dziwnych zachowań spowodowanych wewnętrznymi konfliktami i problemami. Jednocześnie, gdy w parze z neurotyzmem idzie wysoki stopień samoświadomości mogą być jednostkami wybitnymi – sławnymi pisarzami, scenarzystami, czy tez reżyserami (np.: Woody Allen).

Aby wychować dziecko w jak najmniejszym stopniu neurotyczne należy dać mu dużą dozę poczucia bezpieczeństwa, miłości, szacunku, tolerancji i serdeczności. W dorosłym życiu walka z uciążliwymi przejawami neurotyzmu to zrozumienie siebie, swoich potrzeb i zaspakajanie ich w sposób uświadomiony.

Źródło:
1) K. Horney: Neurotyczna osobowość naszych czasów, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982
2) J. W. Aleksandrowicz: Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002