Witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Wśród nich szczególnie ważną rolę odgrywa witamina B12, która bierze udział w wielu procesach metabolicznych i biochemicznych. W tym artykule przedstawimy, jak witamina B12 wpływa na układ nerwowy i jakie mogą być skutki jej niedoboru lub nadmiaru.
Witamina B12, zwana również kobalaminą, jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, która występuje głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby, jaja czy nabiał. Witamina B12 jest syntetyzowana przez bakterie, które żyją w przewodzie pokarmowym zwierząt, dlatego rośliny nie są jej źródłem. Witamina B12 jest magazynowana w wątrobie i może być tam gromadzona nawet przez kilka lat. Dzienna zalecana dawka witaminy B12 dla dorosłych wynosi 2,4 mikrograma.
Witamina B12 pełni kluczową funkcję w budowaniu osłonki mielinowej, czyli osłonki włókien nerwowych, które są niezbędne w przekazywaniu bodźców czuciowych i ruchowych. Bierze również udział w produkcji kluczowych dla zachowania równowagi psychicznej neurotransmiterów takich jak serotonina, noradrenalina czy dopamina. Witamina B12 jest również niezbędna do syntezy kwasów nukleinowych, czyli DNA i RNA, które są nośnikami informacji genetycznej w komórkach. Witamina B12 współdziała także z witaminą B9, czyli kwasem foliowym, w procesie tworzenia czerwonych krwinek i obniżania poziomu homocysteiny, która jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Niedobór witaminy B12 może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia układu nerwowego. Niedobór ten może być spowodowany przez niewystarczającą podaż tej witaminy w diecie, zaburzenia wchłaniania w przewodzie pokarmowym, choroby autoimmunologiczne, zakażenia pasożytnicze, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, przyjmowanie niektórych leków czy ciążę i karmienie piersią. Objawy niedoboru witaminy B12 mogą być różnorodne i obejmować:
- zaburzenia hematologiczne, takie jak niedokrwistość megaloblastyczna, czyli niedokrwistość spowodowana niedojrzałością i nieprawidłowym kształtem czerwonych krwinek, która objawia się osłabieniem, bladością skóry, dusznością, kołataniem serca, bólami głowy i zawrotami głowy
- zaburzenia neurologiczne, takie jak neuropatia obwodowa, czyli uszkodzenie nerwów obwodowych, które objawia się drętwieniem, mrowieniem, pieczeniem, bólem, osłabieniem lub zanikiem mięśni w kończynach, zaburzeniami czucia, koordynacji i równowagi
- zaburzenia neuropsychiatryczne, takie jak depresja, lęk, drażliwość, zaburzenia pamięci, koncentracji i uwagi, halucynacje, psychozy, demencja, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona
- zaburzenia wzroku, takie jak atrofia nerwu wzrokowego, czyli zanik nerwu wzrokowego, który objawia się pogorszeniem ostrości wzroku, zmniejszeniem pola widzenia, zaburzeniami widzenia barw czy ślepocie
Nadmiar witaminy B12 jest rzadko spotykany i zwykle nie powoduje poważnych skutków ubocznych. Jednakże, niektóre badania sugerują, że zbyt wysoki poziom witaminy B12 we krwi może być związany z większym ryzykiem niektórych nowotworów, takich jak rak wątroby, płuc, jelita grubego czy prostaty. Ponadto, nadmiar witaminy B12 może wpływać na wyniki niektórych badań diagnostycznych, takich jak test na obecność bakterii Helicobacter pylori, która jest odpowiedzialna za chorobę wrzodową.
Witamina B12 jest więc niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i ogólnego zdrowia organizmu. Aby zapewnić sobie odpowiednią podaż tej witaminy, należy spożywać produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, ryby, jaja czy nabiał, a w razie potrzeby stosować suplementy diety. Jednakże, należy pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy B12 mogą być szkodliwe, dlatego warto regularnie kontrolować jej poziom we krwi i konsultować się z lekarzem.