Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) jest zaburzeniem psychicznym, które charakteryzuje się występowaniem epizodów depresji i manii lub hipomanii. Mania to stan nadmiernego podekscytowania, energii i pewności siebie, który może wpływać na zdolność do racjonalnego myślenia i podejmowania decyzji. Hipomania to łagodniejsza forma manii, która nie powoduje tak dużych zaburzeń w funkcjonowaniu.
Przyczyny i objawy manii
Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej nie są do końca znane, ale prawdopodobnie biorą udział czynniki genetyczne, biologiczne i środowiskowe. Niektóre sytuacje lub substancje mogą wywoływać lub nasilać epizody manii, takie jak:
– stres, konflikty, zmiany życiowe
– nadużywanie alkoholu lub narkotyków
– leki przeciwdepresyjne lub stymulujące
– zaburzenia snu lub rytmu dobowego
– choroby somatyczne lub hormonalne
Objawy manii mogą się różnić w zależności od osoby i nasilenia epizodu. Najczęstsze objawy to:
– zwiększona energia, aktywność i gadatliwość
– zmniejszona potrzeba snu
– podwyższony nastrój, euforia, poczucie szczęścia
– zwiększona pewność siebie, poczucie własnej wartości i kompetencji
– zwiększone libido i zachowania seksualne
– zwiększona kreatywność, pomysłowość i spontaniczność
– zwiększona skłonność do ryzyka, lekkomyślności i impulsywności
– rozkojarzenie, utrata koncentracji i uwagi
– pobudzenie psychoruchowe, niepokój, drażliwość
– agresja, konfliktowość, brak współpracy
– urojenia, omamy, zaburzenia postrzegania (w ciężkich przypadkach)
Leczenie i radzenie sobie z manią
Mania jest stanem, który wymaga leczenia specjalistycznego, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia, bezpieczeństwa i jakości życia osoby chorej i jej bliskich. Leczenie polega na stosowaniu leków stabilizujących nastrój, takich jak lit, walproinian, karbamazepina, lamotrygina, olanzapina, kwetiapina, risperidon i aripiprazol. Leki te pomagają zmniejszyć nasilenie i częstość epizodów manii i depresji, a także zapobiegać nawrotom choroby. W niektórych przypadkach, gdy leki nie są wystarczająco skuteczne lub występują ciężkie objawy psychotyczne, stosuje się elektrowstrząsy.
Oprócz leczenia farmakologicznego, ważne jest również leczenie psychologiczne i psychospołeczne, które pomaga osobie chorej zrozumieć swoją chorobę, nauczyć się radzić sobie z objawami i stresem, poprawić funkcjonowanie w życiu codziennym, zawodowym i rodzinny, a także zapobiegać nawrotom i komplikacjom. Do najczęściej stosowanych form terapii należą:
– terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga korygować nieprawidłowe przekonania i myśli, które mogą nasilać objawy manii, a także uczy umiejętności radzenia sobie z emocjami, problemami i sytuacjami trudnymi
– terapia interpersonalna i rytmu społecznego (IPSRT) – pomaga poprawić jakość relacji z innymi ludźmi, a także ustalić regularny rytm życia, który sprzyja stabilizacji nastroju
– terapia skoncentrowana na rodzinie (FFT) – pomaga poprawić komunikację i współpracę między osobą chorą a jej bliskimi, a także uczy, jak wspierać i pomagać osobie chorej w leczeniu i radzeniu sobie z chorobą
– terapia grupowa i wsparcia – pomaga wymieniać się doświadczeniami i radami z innymi osobami chorującymi na ChAD, a także otrzymywać wsparcie i zrozumienie ze strony specjalistów i osób z podobnymi problemami
Osoba cierpiąca na manię może również podjąć pewne kroki, które pomogą jej lepiej radzić sobie z chorobą i zapobiegać jej pogorszeniu. Do takich kroków należą:
– regularne przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza i zgłaszanie mu wszelkich skutków ubocznych lub zmian w samopoczuciu
– regularne uczestniczenie w terapii i korzystanie z dostępnych form pomocy i wsparcia
– unikanie alkoholu, narkotyków i innych substancji, które mogą wpływać na nastrój i leki
– dbanie o zdrowy tryb życia, w tym odpowiednią dietę, aktywność fizyczną i sen
– monitorowanie swojego nastroju i objawów, np. za pomocą dziennika lub aplikacji
– rozpoznawanie i unikanie sytuacji lub czynników, które mogą wywoływać lub nasilać manię
– informowanie bliskich o swojej chorobie i proszenie ich o pomoc i wsparcie w razie potrzeby
– poszukiwanie i podejmowanie aktywności, które sprawiają radość i satysfakcję, ale nie są zbyt ryzykowne lub szkodliwe
– szukanie i utrzymywanie równowagi między pracą, odpoczynkiem i rozrywką
– szanowanie i akceptowanie siebie i swojej choroby, a także docenianie swoich mocnych stron i osiągnięć
Podsumowanie
Mania jest jednym z objawów choroby afektywnej dwubiegunowej, która charakteryzuje się wahaniem nastroju między depresją a manią lub hipomanią. Mania to stan nadmiernego podekscytowania, energii i pewności siebie, który może zaburzać zdolność do racjonalnego myślenia i podejmowania decyzji. Mania wymaga leczenia specjalistycznego, które polega na stosowaniu leków stabilizujących nastrój i terapii psychologicznej i psychospołecznej. Osoba cierpiąca na manię może również podjąć pewne kroki, które pomogą jej lepiej radzić sobie z chorobą i zapobiegać jej pogorszeniu.